Như chúng tôi đã phản ánh, tình trạng doanh nghiệp chưa “thông”, mắc sai sót trong thực hiện pháp luật BHXH diễn ra khá nhiều. Thực tế này dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp gặp rắc rối pháp lý, nhất là trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động, trong đó có nhóm người quản lý doanh nghiệp.

Trong bài viết" Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa "thông" Luật BHXH” (đăng ngày 21/10/2025), anh T.M- chủ doanh nghiệp công nghệ ở Hà Nội đã thừa nhận khá nhiều vấn đề doanh nghiệp của anh gặp phải liên quan việc thực hiện Luật BHXH năm 2024. Chia sẻ thêm với chúng tôi, anh T.M cho biết, trước đây mặc dù đăng ký tham gia BHXH cho toàn bộ nhân viên, song chính anh dù là giám đốc lại không có tên trong danh sách này. Đến cuối năm 2024, sau khi được cơ quan BHXH tập huấn, tên anh mới được điền vào danh sách tham gia BHXH.

Người quản lý doanh nghiệp dễ đối mặt rắc rối pháp lý liên quan việc thực hiện Luật BHXH. Ảnh minh họa.

Cũng theo chia sẻ của anh T.M, bản thân anh cũng như một số bạn bè trong giới kinh doanh vẫn còn khá “mơ hồ” về quy định bắt buộc tham gia BHXH cho người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương; thậm chí còn cho rằng, người quản lý không hưởng lương thì không phải tham gia BHXH. Điều này dẫn đến việc chậm kê khai, kê khai sai hoặc trốn đóng BHXH, dẫn đến có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định số 12/2022/NĐ-CP của Chính phủ…

Theo quy định của Luật BHXH năm 2024, từ ngày 1/7/2025, bắt đầu mở rộng phạm vi tham gia BHXH bắt buộc đối với người quản lý doanh nghiệp, bao gồm cả trường hợp có hưởng tiền lương và không hưởng tiền lương. Đây là quy định mới của Luật BHXH nhằm giúp hiện thực hóa mục tiêu bao phủ BHXH, cũng như góp phần đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động.

Trong khi đó, căn cứ Khoản 24, Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020, người quản lý doanh nghiệp là người giữ chức vụ, quyền hạn trong việc điều hành và ra quyết định quan trọng đối với hoạt động của doanh nghiệp. Cụ thể gồm: Chủ doanh nghiệp tư nhân; Chủ tịch công ty; Chủ tịch Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng thành viên; Chủ tịch Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng quản trị; thành viên hợp danh; Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc; cá nhân giữ chức danh quản lý khác theo quy định tại Điều lệ của công ty.

Căn cứ Điểm n, Khoản 1, Điều 2 Luật BHXH năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025), người quản lý doanh nghiệp có hưởng lương tiếp tục là một trong các đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc. Quy định này được kế thừa từ Luật BHXH năm 2014, nên việc tham gia đóng BHXH bắt buộc cho nhóm này tiếp tục thực hiện như trước đây. Do đó, doanh nghiệp thực hiện kê khai, trích nộp và đóng BHXH bắt buộc cho nhóm này theo mức lương thực tế.

Riêng đối với trường hợp người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương (không có hợp đồng lao động), theo Điểm n, Khoản 1, Điều 2 Luật BHXH năm 2024, nhóm này cũng thuộc diện phải tham gia đóng BHXH bắt buộc. Theo đó, người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương bao gồm: Thành viên Hội đồng quản trị không kiêm nhiệm điều hành và không hưởng lương từ công ty; thành viên Hội đồng thành viên không phải là Giám đốc/Tổng Giám đốc và không hưởng lương… Đây là những người có vai trò điều hành, giám sát, nhưng nguồn thu nhập chính của họ không phải là tiền lương tháng từ công ty, mà có thể từ lợi tức, cổ tức, thù lao theo vụ việc.

Do đó, từ ngày 1/7/2025, người quản lý doanh nghiệp (bao gồm người có hưởng lương và người không hưởng lương) đều phải tham gia đóng BHXH bắt buộc. Do đó, các doanh nghiệp cần nắm bắt và hiểu rõ quy định này để thực hiện kê khai thông tin và tham gia đóng BHXH bắt buộc cho nhóm trên theo đúng quy định của Luật BHXH năm 2024.

Đáng chú ý, theo Khoản 7, Điều 2 Luật BHXH năm 2024, người quản lý doanh nghiệp không hưởng tiền lương không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, nếu đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 Bộ luật Lao động năm 2019. Trong trường hợp người đó chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH nhưng còn thiếu không quá 6 tháng, thì vẫn được tham gia tiếp BHXH bắt buộc để đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo luật định.

Ngoài ra, với trường hợp người giữ chức danh quản lý ở nhiều doanh nghiệp khác nhau, theo Điểm c, Khoản 5, Điều 2 Luật BHXH năm 2024, nhóm này sẽ tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã đầu tiên mà họ tham gia quản lý, điều hành và cần đảm bảo theo nguyên tắc không đóng trùng, ưu tiên nơi có hợp đồng lao động và đã tham gia BHXH trước nhất. Tuy nhiên, để tránh đối mặt rắc rối pháp lý, người giữ chức danh quản lý, điều hành tại nhiều doanh nghiệp cần có văn bản cam kết, thỏa thuận với từng doanh nghiệp mình tham gia quản lý, nhằm đảm bảo minh bạch quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên.

Theo Nghị định số 12/2022/NĐ-CP, việc doanh nghiệp không kê khai, kê khai không đúng hoặc cố tình trốn đóng BHXH bắt buộc cho người quản lý doanh nghiệp, thì doanh nghiệp sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. Do đó, các doanh nghiệp cần tuân thủ đúng và tuân thủ ngay từ đầu, nhất là chủ động rà soát hồ sơ nhân sự, để sau này tránh gặp rắc rối pháp lý, đồng thời đảm bảo quyền lợi sát sườn cho người lao động. Trong trường hợp chưa rõ, doanh nghiệp cần chủ động liên hệ với cơ quan BHXH nơi đơn vị đăng ký đóng BHXH để tìm hiểu và được hướng dẫn cụ thể, chi tiết quy trình thủ tục thực hiện.

Quang Vượng