Luật BHXH năm 2024 đã có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025, nhưng không ít doanh nghiệp vẫn chưa thực sự “thông” Luật, đến việc vẫn còn mắc sai sót trong việc thực thi, dẫn đến nguy cơ bị thanh tra, xử phạt. Bởi vậy, điều khiến nhiều chủ doanh nghiệp quan tâm và mong muốn, đó là cơ quan BHXH cần chủ động phát hiện ra sai sót và có hướng dẫn cụ thể, tránh để sai sót kéo dài gây ra những hệ lụy không đáng có.

Một trong những lỗi phổ biến mà doanh nghiệp thường mắc phải khi thực hiện Luật BHXH năm 2024 là không khai báo hoặc chậm khai báo lao động mới với cơ quan BHXH; không kiểm tra mã số BHXH dẫn đến trùng sổ. Đáng chú ý, chỉ đến sát thời điểm Luật có hiệu lực (1/7/2025), nhiều doanh nghiệp mới vội vàng tìm cách khắc phục, thậm chí sau khi luật đã có hiệu lực vẫn còn loay hoay xử lý rối rắm về pháp lý.

Doanh nghiệp cần chủ động phối hợp với cơ quan BHXH xử lý sớm sai sót trong thực hiện
Luật BHXH năm 2024. Ảnh minh họa.

Theo quy định của Luật BHXH năm 2024, người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc bao gồm nhiều nhóm đối tượng như: người làm việc theo thỏa thuận có trả lương, chịu sự quản lý và điều hành của người sử dụng lao động (từ 1/7/2025, người có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên thuộc diện bắt buộc); cán bộ, công chức, viên chức; người quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã có hưởng lương; người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố; người làm việc không trọn thời gian nhưng có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu; chủ hộ kinh doanh đã đăng ký kinh doanh; người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề do cơ quan có thẩm quyền cấp.

Trên cơ sở đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động thuộc các đối tượng nêu trên. Nếu người lao động không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, người sử dụng lao động phải chi trả thêm một khoản tiền tương đương mức đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp mà lẽ ra họ phải đóng.

Theo Luật BHXH, người lao động đóng 10,5% tiền lương tháng, trong đó: 8% vào quỹ hưu trí và tử tuất, 1,5% vào quỹ BHYT, 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Người sử dụng lao động đóng 21,5% tiền lương tháng, gồm 17,5% vào quỹ hưu trí và tử tuất, 3% vào quỹ BHYT, 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Nếu người lao động nghỉ việc từ 14 ngày trở lên trong tháng và không hưởng lương, tháng đó sẽ không đóng BHXH; ngược lại, nếu làm việc từ 14 ngày trở lên, doanh nghiệp vẫn phải đóng BHXH đầy đủ.

Ngày 25/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 158/2025/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật BHXH. Theo đó, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp vẫn chi các khoản bổ sung cho người lao động dưới nhiều tên gọi như “thưởng kết quả kinh doanh”, “hỗ trợ ăn uống”, “hỗ trợ đi lại”... nhưng lại không đưa vào quỹ đóng BHXH, với lý do đây là khoản “hỗ trợ không thường xuyên”. Sau khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, không ít doanh nghiệp vẫn cố tình không tính các khoản này, hoặc lúng túng không biết cách xử lý sao cho đúng quy định.

Liên quan đến vấn đề này, anh T.M., chủ một doanh nghiệp công nghệ tại Hà Nội, chia sẻ rằng anh vừa muốn tuân thủ pháp luật để tránh rủi ro pháp lý, vừa muốn đảm bảo thu nhập ổn định cho nhân viên. Tuy nhiên, việc cân đối hai yếu tố này là không dễ. “Một phần vì nhân viên phụ trách BHXH của doanh nghiệp chưa nắm rõ chính sách, phần khác do nguồn tài chính có hạn, nên tôi buộc phải ưu tiên đãi ngộ cho người có năng lực, tránh cào bằng thu nhập và vẫn bảo đảm lợi nhuận kinh doanh,” anh T.M nói.

Cũng theo anh T.M., từ khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, việc tuyển nhân sự chuyên trách, am hiểu chính sách BHXH là rất cần thiết đối với mỗi doanh nghiệp. Việc này không chỉ giúp vận hành trôi chảy mà còn giảm nguy cơ bị thanh tra, xử phạt. Anh cũng mong cơ quan BHXH chủ động hơn trong việc phát hiện sai sót, hướng dẫn kịp thời cho doanh nghiệp để tránh những hậu quả không đáng có.

Quang Vượng