Thực tế cho thấy, việc thiếu kinh nghiệm, phải cạnh tranh với những lao động làm việc lâu năm; hay như doanh nghiệp ngày càng yêu cầu cao về bằng cấp, chứng chỉ, kỹ năng mềm… là những rào cản khiến lao động trẻ gặp khó khăn khi tìm việc làm.

Không hiểu rõ thị trường lao động và chính bản thân mình

Anh Đức tốt nghiệp Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội năm 2021 với tấm bằng loại giỏi, nhưng phải mất tới nửa năm đi xin việc khắp nơi. Đáng nói, các nhà tuyển dụng từng gọi phỏng vấn đều có chung nhận định anh “thiếu kinh nghiệm thực tế”. Khi ấy, anh Đức mới hiểu những kiến thức được học trong nhà trường chỉ là một phần, mà quan trọng hơn chính là thị trường lao động đòi hỏi ứng viên phải có kinh nghiệm “thực chiến”.

Lao động tham gia tìm kiếm việc làm tại một phiên giao dịch việc làm ở Hà Nội

Cũng theo anh Đức, ngoài hiểu biết lơ mơ về thị trường lao động, không ít lao động trẻ còn ảo tưởng về bản thân. Ngay bản thân anh Đức và nhiều bạn bè đều quan niệm cứ học ra trường với tấm bằng giỏi sẽ dễ dàng xin việc và “ăn đứt” nhóm lao động cao đẳng hoặc trình độ thấp hơn. Thực tế cũng có doanh nghiệp chấp nhận đào tạo lại cho lao động mới, nhưng số này không nhiều, nên ứng viên sẽ rơi vào trạng thái “lép vế” trong vòng xoáy cung-cầu lao động.

Hiện nay đã có công việc ổn định tại một tổ chức tài chính, anh Đức đưa ra lời khuyên cho người trẻ phải hết sức thực tế khi đi làm. “Những gì các bạn hình dung khác hoàn toàn so với thực tế. Hãy chăm chỉ làm thêm, học kỹ năng mềm và học hỏi từ thế hệ đi trước”, anh Đức khuyến cáo.

Tốt nghiệp Cao đẳng FPT đã gần một năm, nhưng chị Phạm Khánh Linh (22 tuổi) vẫn chưa có được một việc làm chính thức, mà phải đi làm công việc partime, thu nhập thấp. “Tôi đã tìm việc qua nhiều kênh, nộp hồ sơ nhiều nơi, nhưng đa số họ ưu tiên bằng đại học. Cũng có doanh nghiệp đã gọi phỏng vấn; tuy nhiên họ lại yêu cầu kinh nghiệm thực tế, trong khi tôi mới ra trường nên chưa thể đáp ứng yêu cầu này. Tôi mong muốn có một công việc ổn định phù hợp với ngành công nghệ thông tin mà mình đã học”, chị Linh chia sẻ.

Từ thực tế lao động trẻ gặp khó khăn trong tìm kiếm việc làm, ông Vũ Quang Thành - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội cho biết, theo số liệu điều tra lao động việc làm trên địa bàn Hà Nội, trong quý II/2025, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên vào khoảng 7,7%, thấp hơn so với mức 8,2% của cả nước. Tuy nhiên, điều này vẫn cho thấy, lực lượng lao động trẻ đang gặp nhiều khó khăn khi tham gia thị trường việc làm.

Có nhiều lý do khiến lao động trẻ gặp khó khăn khi tìm việc, trước hết là do sự chênh lệch giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp vẫn còn khá lớn. Không ít bạn trẻ sau khi tốt nghiệp chưa đáp ứng được các yêu cầu về kỹ năng chuyên môn, ngoại ngữ, công nghệ cũng như kỹ năng mềm. Cùng với đó, Hà Nội tập trung đông đảo lao động trẻ từ nhiều địa phương, trong khi số lượng cơ hội việc làm chất lượng cao có giới hạn, dẫn đến sự cạnh tranh việc làm gay gắt. Mặt khác, nhiều bạn trẻ thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng, chọn ngành học hoặc công việc theo xu hướng, mà chưa cân nhắc đến khả năng cá nhân và nhu cầu xã hội, nên dễ gặp trở ngại trong quá trình tìm việc.

“Ngoài ra, vấn đề kinh nghiệm cũng là rào cản. Hiện, doanh nghiệp thường ưu tiên ứng viên đã có trải nghiệm thực tế, trong khi sinh viên mới ra trường thường chưa tích lũy đủ. Đồng thời, bên cạnh yêu cầu về kinh nghiệm, các doanh nghiệp cũng yêu cầu cao về bằng cấp và chứng chỉ- điều này cũng là một rào cản cho lao động trẻ mới ra trường hoặc không có điều kiện học hành”, ông Thành chia sẻ.

Chủ động chuẩn bị hành trang nghề nghiệp

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thu Trang - phụ trách kinh doanh của một tập đoàn trang sức cho biết, tuỳ từng vị trí mà doanh nghiệp sẽ tuyển dụng nhân sự phù hợp. Đối với vị trí nhân viên bán hàng, doanh nghiệp tuyển lao động trẻ và sẽ tiến hành đào tạo lại nếu chưa có kinh nghiệm. Tuy nhiên, đối với các vị trí quản lý từ cấp cơ sở trở lên, đơn vị thường ưu tiên nhân sự có kinh nghiệm, sự chững chạc và tính ổn định, không bay nhảy...

Thiếu kỹ năng, kinh nghiệm... là rào cản đối với lao động trẻ khi tìm kiếm việc làm

Trao đổi về những rào cản mà người trẻ gặp phải khi tham gia thị trường lao động, bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động - Xã hội (Bộ Nội vụ) phân tích, nguyên nhân chính khiến không ít người trẻ khó xin, thậm chí không xin được việc làm là thiếu kinh nghiệm thực tế. Nhiều người chỉ học lý thuyết, chưa từng tham gia thực tập; thậm chí có người không được đào tạo, không có bất cứ trình độ chuyên môn gì. Chưa kể, các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện… còn rất hạn chế.

Bên cạnh đó, nhiều lao động trẻ thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng, thậm chí chọn việc theo trào lưu hoặc kỳ vọng gia đình. Tình trạng này diễn ra cả ở nhóm lao động có năng lực trình độ và nhóm chưa qua đào tạo. “Đây là sự lãng phí và rất cần cơ quan chức năng định hướng phát triển, tránh tạo ra sự lãng phí không đáng có, đặc biệt ở nhóm có trình độ, được ăn học đến nơi đến chốn”, bà Hương nhấn mạnh.

Để góp phần tháo gỡ những rào cản trong tìm việc làm, ông Vũ Quang Thành cho rằng, lao động trẻ cần chủ động hơn trong việc chuẩn bị hành trang nghề nghiệp. Việc nâng cao năng lực ngoại ngữ, kỹ năng số, tư duy sáng tạo và kỹ năng mềm là rất cần thiết. Các bạn trẻ cần thay đổi và phát triển thêm một số kỹ năng như kỹ năng kỹ thuật và công nghệ (sử dụng các công cụ và phần mềm mới, kiến thức về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn); kỹ năng giao tiếp hiệu quả và khả năng làm việc nhóm.

Ngoài ra, theo ông Thành, lao động trẻ cũng tận dụng cơ hội tham gia thực tập, làm thêm tại các dự án cộng đồng hoặc nghiên cứu khoa học, để rèn luyện và bổ sung kinh nghiệm. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh, các bạn trẻ cũng cần linh hoạt trong lựa chọn công việc khởi đầu, coi đó là nền tảng tích lũy; đồng thời thường xuyên cập nhật thông tin, nắm bắt xu hướng ngành nghề mới để có định hướng phù hợp, vững vàng hơn cho sự nghiệp lâu dài.

Nguyệt Hà