Đề xuất nhân văn, người bệnh mong ngóng
Bệnh viện K cơ sở Tân Triều (Hà Nội), nơi hàng ngàn bệnh nhân ung thư điều trị mỗi ngày, nhiều nhóm nhỏ người thân lẫn người bệnh tụm năm tụm ba tán gẫu, xen lẫn đó trong đó là những chuyện liên quan nỗi lo cơm áo gạo tiền. Chị Sa (quê Phú Thọ) điều trị ung thư gan đã hơn 5 tháng chia sẻ, cứ mỗi lần nhập viện, chồng chị lại chạy vạy vay mượn tiền để lo viện phí và chi phí đi lại, ăn uống. "Chồng em làm phụ hồ nên thu nhập chả được mấy đồng. Mỗi lần em nhập viện, anh ấy lại phải xoay sở, nghĩ vất vả quá…" - chị Sa trải lòng.
 |
| Nhiều bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện K luôn canh cánh nỗi lo chi phí điều trị tăng cao. Ảnh: Quang Vượng. |
Khi nói đến đề xuất miễn viện phí cho bệnh nhân ung thư, chị Sa tỏ vẻ mừng rỡ một chút, rồi đôi mắt chị bỗng trở nên tư lự. "Giá như được miễn sớm thì gia đình em đâu đến nỗi vất vả thế này. Mới mấy tháng điều trị, có tí tiền ki cóp lâu nay đều mang đóng viện phí và đi lại, thuê trọ hết rồi. Mấy đợt vào viện gần đây, may có thằng cậu cho vay, nếu không chả biết dựa vào đâu. Mà bệnh của em chả biết kéo dài được bao lâu?..." - chị Sa thở dài.
Anh Hữu (quê Thái Nguyên) cũng gắn bó với Bệnh viện K hơn một năm nay để điều trị ung thư phổi. Vừa chậm rãi nói chuyện với mấy bệnh nhân cùng phòng, anh Hữu vừa lấy tay vuốt ngực bởi những cơn ho khan. "Đề xuất miễn viện phí cho bệnh nhân ung thư hay đấy, nhưng chả biết bệnh như tôi có sống được đến ngày đó để hưởng không..."- anh Hữu tỏ ý dửng dưng. Theo lời anh Hữu, ngoài việc được quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) chi trả trên 240 triệu đồng, đến nay gia đình anh cũng đã phải bỏ ra trên 100 triệu đồng để lo chi phí đồng chi trả, mua thêm thuốc, rồi chi phí đi lại và ăn uống trong những ngày điều trị.
 |
| Chi phí điều trị cho một bệnh nhân ung thư tối thiểu từ 200 triệu đồng/năm. Ảnh: Quang Vượng. |
Theo tìm hiểu của chúng tôi, nhóm bệnh nhân ung thư đang điều trị tại các bệnh viện hiện nay cơ bản đều có thẻ BHYT, nên được quỹ BHYT chi trả phần lớn chi phí điều trị. Theo đó, phần lớn người bệnh được quỹ BHYT chi trả từ 80% chi phí trở lên; mức chi trả có thể lên tới 100% nếu người bệnh đủ điều kiện, chẳng hạn như tham gia từ 5 năm liên tục và tổng chi phí khám chữa bệnh trong năm vượt quá 6 tháng lương cơ sở. Trong khi đó, tổng chi phí điều trị cho bệnh nhân ung thư mỗi năm từ 200 triệu đồng trở lên, thậm chí có thể lên tới trên 1 tỷ đồng.
Vì thế, nhiều bệnh nhân mặc dù chỉ phải đồng chi trả 20% chi phí điều trị, song với họ đây là khoản tiền rất lớn, vượt quá khả năng kinh tế của gia đình. Đấy là chưa kể đến việc họ còn phải lo chi phí đi lại, ăn uống, thuê nhà trọ, thậm chí phải mua thêm một số loại thuốc, hóa chất xạ trị không nằm trong danh mục thuốc BHYT. Cũng vì vậy, với hầu hết bệnh nhân ung thư, mỗi đợt tái khám và điều trị được ví như "một chuyến du lịch đắt đỏ", khi phải tiêu tốn 5 đến 10 triệu đồng. Đây thực sự là gánh nặng với hầu hết người bệnh, kể cả những người có hoàn cảnh kinh tế khá giả, nhất là trong bối cảnh chi phí khám chữa bệnh ngày càng tăng.
Cần lộ trình phù hợp
Mới đây, góp ý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035, GS. Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH Hà Nội) cho rằng, đề xuất miễn viện phí của Bộ Y tế là điều kiện quan trọng để tạo ra đột phá trong khám chữa bệnh.
 |
| Lộ trình miễn viện phí toàn dân cần gắn với nguồn quỹ BHYT và ngân sách nhà nước. Ảnh: Quang Vượng. |
Theo GS. Nguyễn Anh Trí, có 4 vấn đề cơ bản liên quan đề xuất này, cần phải được triển khai theo lộ trình hợp lý, hướng đến mục tiêu miễn viện phí toàn dân vào năm 2030. Tuy nhiên, theo GS. Trí, với những trường hợp bệnh nặng, bệnh mạn tính hoặc chi phí điều trị lớn, cần được hỗ trợ sớm hơn, để giảm gánh nặng cho người bệnh. "Tôi đề nghị thực hiện miễn phí sớm cho những người đang điều trị các bệnh khó chữa, mạn tính, những bệnh nhân đang chạy thận nhân tạo, những bệnh nhân bị ung thư đang điều trị thuốc nhắm đích rất đắt. Họ đang rất khó khăn, rất mong giúp ngay những bệnh nhân đó, không đợi đến năm 2030"- GS. Trí đề xuất.
Đồng tình và đánh giá cao đề xuất trên, song nhiều ý kiến cũng bày tỏ băn khoăn về tính khả thi trong thực hiện, nhất là trong bối cảnh nguồn thu quỹ BHYT không đủ chi, trong khi giá viện phí, giá thuốc và vật tư kỹ thuật y tế tăng cao. Chính vì vậy, theo ông Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng), lộ trình tăng mức hưởng tiến tới miễn viện phí cần gắn với việc cân đối quỹ BHYT và ngân sách nhà nước. "Nếu không thiết kế lộ trình đủ chặt chẽ, có thể dẫn đến nguy cơ mất cân đối quỹ BHYT trung và dài hạn; đặc biệt, cần phải có cơ chế kiểm soát để tránh gia tăng lạm dụng quỹ"- ông Mai lưu ý.
Thực tế cho thấy, gánh nặng chi phí điều trị hiện nay vẫn là rào cản lớn đối với người bệnh, nhất là người mắc bệnh hiểm nghèo. Nhiều loại thuốc thế hệ mới như thuốc điều trị ung thư đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong điều trị, song do chi phí cao, khiến nhiều bệnh nhân không thể tiếp cận điều trị tối ưu. Đơn cử, mới đây, Bộ Y tế đã cấp giấy đăng ký lưu hành tại Việt Nam cho loại thuốc chống ung thư của Nga có tên Pembroria, giá dự kiến khoảng 18 triệu đồng/lọ (liều thường dùng là 2 lọ cho một chu kỳ điều trị). Với mức giá này, chắc chắn nhiều người không có đủ khả năng kinh tế để mua, nếu không có sự hỗ trợ từ quỹ BHYT hoặc từ ngân sách.
Cũng liên quan vấn đề này, bà Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) kiến nghị ngành Y tế cần cập nhật danh mục thuốc kịp thời, nhất là đối với các loại thuốc điều trị ung thư, thuốc điều hòa miễn dịch thế hệ mới, để giảm chi tiền túi của người dân. Đặc biệt, cần gắn việc mở rộng danh mục với cơ chế đánh giá hiệu quả - chi phí, đảm bảo việc chi trả vừa căn cơ, vừa bền vững. "Đây là giải pháp trực tiếp, thiết thực giúp người bệnh, đặc biệt là bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo có gia cảnh khó khăn trong điều trị bệnh"- bà Tú Anh nhấn mạnh.
Theo thống kê, năm 2024, toàn quốc có 183,6 triệu lượt khám chữa bệnh, tăng 9,7 triệu lượt (5,6%) so với năm 2023; chi phí khám chữa bệnh BHYT năm 2024 vượt 139.000 tỷ đồng, tăng hơn 18.000 tỷ đồng so với năm 2023. Số liệu tính toán cũng cho thấy, với lộ trình dự kiến, nếu năm 2027 tăng mức hưởng BHYT lên 100% cho hộ cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên, quỹ BHYT sẽ phải chi thêm khoảng 2.700 tỷ đồng mỗi năm; đến năm 2030, nếu miễn viện phí gói cơ bản cho toàn dân, chi phí có thể lên đến 21.500 tỷ đồng mỗi năm. Đây là số tiền lớn đòi hỏi Nhà nước và ngành Y tế phải có chính sách căn cơ mới có thể thực hiện được.
Theo đó, để bảo đảm nguồn lực tài chính thực hiện "tham vọng nhân văn" trên, ngoài việc nâng tỷ lệ đóng BHYT, Chính phủ và ngành Y tế cần nghiên cứu đa dạng hóa các giải pháp, như trích một phần thuế tiêu thụ đặc biệt đối với những sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia để bổ sung cho quỹ khám chữa bệnh; sớm triển khai khám sức khỏe định kỳ toàn dân để thiết lập Sổ sức khỏe điện tử. Còn trong thời gian trước mắt, việc thực hiện lộ trình phải căn cứ vào thực lực hiện tại, tránh tình trạng bù đắp theo kiểu "vá víu", gây khó khăn cho quỹ BHYT và ngân sách nhà nước.
