Ngày 27/11, tại Quảng Ninh, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức Hội thảo “Mở rộng diện bao phủ BHXH: Chiến lược, đổi mới và giải pháp quốc gia”. Hội thảo thu hút đại diện các bộ, ngành Trung ương, chuyên gia trong và ngoài nước, tổ chức người lao động, doanh nghiệp cùng BHXH các địa phương, nhằm trao đổi giải pháp mở rộng BHXH.
Vẫn còn thách thức trong việc mở rộng bao phủ BHXH
Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh cải cách hệ thống an sinh xã hội, sau khi Luật BHXH năm 2024 chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025. Đây là hoạt động tiếp nối chương trình hợp tác kỹ thuật giữa BHXH Việt Nam và WB, hướng tới mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH theo Chiến lược phát triển ngành BHXH đến năm 2030, nhằm tạo nền tảng an sinh vững chắc cho người lao động.
Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu phát biểu tại Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu nhấn mạnh, BHXH là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Việc mở rộng diện bao phủ BHXH mang ý nghĩa chiến lược. Theo Quyết định số 38/QĐ-TTg, mục tiêu đến năm 2030 đạt khoảng 60% lực lượng lao động tham gia BHXH, trong đó 5% tham gia BHXH tự nguyện và 45% tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), góp phần bảo đảm an sinh lâu dài.
Tính đến tháng 10/2025, Việt Nam có khoảng 20,39 triệu người tham gia BHXH, tăng 5,32% so với cùng kỳ năm 2024, trong khi số người tham gia BHTN đạt 16,31 triệu. Tuy nhiên, Phó Giám đốc Trần Đình Liệu cho rằng mức tăng này vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng, đặc biệt ở nhóm lao động khu vực phi chính thức, nhóm chiếm tỷ trọng lớn nhưng tỷ lệ tham gia BHXH còn thấp, đặt ra thách thức lớn trong việc mở rộng bao phủ.
Hội thảo nhằm ghi nhận kinh nghiệm, đề xuất giải pháp mở rộng diện BHXH phù hợp với từng nhóm lao động, địa phương; đồng thời tiếp thu ý kiến để hoàn thiện chính sách BHXH theo dự thảo Luật BHXH sửa đổi. Đây cũng là dịp BHXH Việt Nam tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt với WB, nhằm phát triển chính sách BHXH bền vững, bảo đảm lợi ích cho cả người lao động và quỹ BHXH quốc gia.
Bà Camilla Holmemo - Giám đốc phụ trách An sinh xã hội và Việc làm khu vực Đông Á - Thái Bình Dương (WB) phát biểu tại Hội thảo.
Đại diện WB, bà Camilla Holmemo - Giám đốc phụ trách An sinh xã hội và Việc làm khu vực Đông Á - Thái Bình Dương đánh giá cao việc Việt Nam hoàn tất sửa đổi Luật BHXH 2024 và ban hành các nghị định hướng dẫn. Bà cho rằng đây là “bước tiến mang tính cột mốc” trong hoàn thiện chính sách BHXH, góp phần củng cố hệ thống an sinh xã hội, đồng thời chỉ ra hai thách thức lớn: lao động phi chính thức chiếm tỷ lệ cao và tốc độ già hóa dân số nhanh.
Các cải cách trong Luật BHXH sửa đổi, theo đại diện WB, bao gồm giảm thời gian đóng để hưởng lương hưu, bổ sung chế độ ngắn hạn cho BHXH tự nguyện, mở rộng đối tượng BHXH bắt buộc và giảm tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Những thay đổi này giúp đưa lao động phi chính thức vào hệ thống, song để đạt mục tiêu 60% bao phủ, cần thiết kế giải pháp theo nhóm nghề, đặc biệt cho lao động nền tảng và tự doanh.
Nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích BHXH
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được lắng nghe nhiều chuyên đề mang tính thực tiễn cao như: Các sửa đổi pháp luật BHXH của ông Trần Hải Nam - Phó Cục trưởng Cục Tiền lương và BHXH, Bộ Nội vụ; ông Nguyễn Hồng Cường, Ban Quản lý thu và phát triển người tham gia, BHXH Việt Nam chia sẻ về BHXH tự nguyện, kết quả đạt được, thách thức và định hướng mở rộng. Ngoài ra, đại diện BHXH Quảng Ninh giới thiệu thực tiễn triển khai tại địa phương, tạo cái nhìn tổng thể về chính sách và thực thi BHXH.
Về nghiên cứu và dữ liệu, bà Nguyễn Thị Nga - chuyên gia WB chia sẻ kết quả nghiên cứu mới về tác động mở rộng BHXH. Nghiên cứu chỉ ra việc tinh giản biên chế theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP ảnh hưởng đến quỹ hưu trí nhưng tổng thể vẫn kiểm soát được; mở rộng BHXH có thể đưa kết dư quỹ hưu trí tăng mạnh, đạt khoảng 30% GDP trong 15 năm tới, mang lại sự ổn định và bền vững cho hệ thống an sinh xã hội.
Bà Nguyễn Thị Nga - chuyên gia WB chia sẻ kết quả nghiên cứu mới về tác động mở rộng BHXH.
Các chuyên gia quốc tế cũng đóng góp kinh nghiệm trong việc mở rộng độ bao phủ BHXH. Theo đó, ông Mauro Oddo Nogueira (Brazil) trình bày mô hình “Monotax”, tích hợp thuế và nghĩa vụ đóng BHXH/BHYT cho doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh; bà Souraya El Assiouty (Ai Cập) chia sẻ kinh nghiệm mở rộng BHXH cho lái xe thương mại và lao động thời vụ ngành xây dựng. Những tham khảo quốc tế này giúp Việt Nam tìm hướng triển khai phù hợp.
Sau các phiên thảo luận sôi nổi, các đại biểu thống nhất rằng mở rộng diện bao phủ BHXH là nhiệm vụ trung tâm, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng quốc tế. Giải pháp cần gắn với từng nhóm nghề, cơ cấu lao động và mô hình kinh doanh, nhằm đảm bảo hiệu quả, bền vững và phù hợp với thực tiễn Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích BHXH.
Kết luận hội thảo, Phó Giám đốc Trần Đình Liệu nhấn mạnh, sự kiện thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa BHXH Việt Nam và các đối tác quốc tế. Trong thời gian tới, BHXH Việt Nam cam kết đổi mới phương thức tổ chức, đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng hiệu quả quản lý quỹ và mở rộng diện bao phủ, hướng tới hệ thống BHXH toàn diện, bền vững, góp phần bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động cả nước.
Thanh Hằng
