Quỹ BHYT phải được vận hành an toàn, ổn định và minh bạch

Cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân

Thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) nhìn nhận, điều nhân dân mong đợi ở Chương trình Mục tiêu quốc gia không chỉ là một chương trình mới, mà là một tư duy đúng hơn về sức khỏe - tư duy giúp người Việt không chỉ sống thọ, mà sống thọ khỏe mạnh, có chất lượng và có ích.

Theo đại biểu, muốn miễn viện phí phải giảm được bệnh; muốn giảm bệnh phải giảm các yếu tố nguy cơ và để giảm được nguy cơ, thể chế phải đủ mạnh, quản lý phải đủ nghiêm và trách nhiệm phải được giao đúng từ gốc. Vì vậy, Chương trình Mục tiêu quốc gia không chỉ là một chương trình tài chính - kỹ thuật mà là một cuộc cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân. “Việt Nam đang bước vào giai đoạn “gánh nặng kép”, thời điểm rất nhạy cảm của dân số và sức khỏe. Con số bệnh không lây nhiễm chiếm tới gần 80% tổng ca tử vong; hơn 40% tử vong xảy ra trước tuổi 70 - nghĩa là trong độ tuổi đang lao động và cống hiến”, đại biểu Nhân phân tích.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân - Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng khẳng định, phải đặt phòng bệnh làm trục xương sống của an ninh sức khỏe quốc gia. Nếu chúng ta tiếp tục đầu tư mở rộng bệnh viện, nhưng không kiểm soát nguyên nhân gây bệnh, người dân sẽ sống lâu nhưng sống bệnh, còn ngân sách và BHYT sẽ luôn chịu áp lực tăng chi.

Qua nghiên cứu Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ) đánh giá, việc mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe và giảm chi phí y tế cho người dân (Điều 1) là chủ trương rất quan trọng. Theo Dự thảo, bắt đầu từ năm 2026 người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên. Tuy nhiên, dự thảo cần quy định thật rõ ràng và cụ thể về việc khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí từ năm 2026, nhất là lộ trình và nhóm đối tượng ưu tiên. Người dân đang kỳ vọng được khám sức khỏe hàng năm nên cần có bước chuẩn bị kỹ lưỡng.

Cùng với đó, đại biểu Đặng Bích Ngọc cũng đề nghị, dự thảo nên quy định theo hướng phấn đấu thực hiện và hoàn thành sổ sức khỏe điện tử từ năm 2026, không đặt yêu cầu cứng và triển khai trước ở nơi đủ điều kiện. “Nên đưa nhóm được ưu tiên đầu tiên khám sức khỏe định kỳ từ năm 2026 bao gồm: đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; hộ nghèo, cận nghèo và nhóm yếu thế nhằm bảo đảm công bằng, minh bạch trong tiếp cận dịch vụ y tế”, đại biểu Ngọc đề nghị.

Cần đánh giá đầy đủ các kịch bản cân đối quỹ BHYT

Đề cập đến lộ trình tăng mức hưởng và tiến tới miễn viện phí, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) đề nghị cần cụ thể hóa rõ hơn lộ trình thực hiện theo từng giai đoạn 3 đến 5 năm gắn với các chỉ tiêu về cân đối Quỹ BHYT và Ngân sách nhà nước.

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng.

Cùng với đó, đại biểu Dương Khắc Mai cũng bày tỏ nhất trí cao với chính sách nâng mức hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh cho người tham gia BHYT là đối tượng thuộc hộ gia đình cận nghèo, đối tượng người cao tuổi từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Đồng thời, đề nghị nghiên cứu mở rộng dần sang nhóm người cao tuổi từ đủ 70 tuổi để phù hợp với thực tiễn tuổi già hóa sớm và có cơ chế kiểm soát chi phí hợp lý để tránh gia tăng lạm dụng quỹ.

Tán thành cao với sự cần thiết và ý nghĩa chiến lược của việc Quốc hội ban hành Nghị quyết, đại biểu Phạm Thị Kiều (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) khẳng định đây là chủ trương thể hiện tầm nhìn dài hạn, phù hợp với quan điểm của Đảng về chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu bức thiết của thực tiễn khi ngành y tế đang chịu sức ép lớn về tài chính, cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực.

Liên quan đến nội dung mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe và giảm chi phí y tế cho người dân tại Điều 2, đại biểu đánh giá rất cao định hướng thực hiện miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi BHYT đến năm 2030. Đây là một bước đi có tính lịch sử, góp phần giảm gánh nặng chi phí trực tiếp cho người dân và củng cố an sinh xã hội.

Đại biểu Phạm Thị Kiều cho rằng khi thực hiện tăng mức hưởng cho các đối tượng chính sách cần tính toán kỹ để tạo sức ép lên nguồn quỹ BHYT.

Tuy nhiên, để chính sách có tính khả thi và bền vững, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị cơ quan soạn thảo cần xác định rõ ràng và định lượng khái niệm cơ bản được miễn viện phí; quy định rõ ràng hơn về phạm vi, lộ trình và cơ chế vận hành theo hướng xây dựng bộ tiêu chí khoa học, minh bạch đi kèm đánh giá đầy đủ các kịch bản cân đối quỹ BHYT và ngân sách nhà nước. “Khi thực hiện tăng mức hưởng cho các đối tượng chính sách và người thu nhập thấp cũng cần tính toán kỹ để không tạo sức ép quá lớn lên nguồn quỹ BHYT, bảo đảm đột phá chính sách nhưng không đánh đổi tính bền vững tài chính của hệ thống y tế”, đại biểu Kiều nhấn mạnh.

Đối với chính sách mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe và giảm gánh nặng tài chính y tế cho người dân được nêu tại Điều 2, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) nhất trí rất cao với các đề xuất trong dự thảo Nghị quyết. Theo đại biểu, nhiều cử tri phản ánh gánh nặng chi phí điều trị vẫn là rào cản lớn nhất đối với người bệnh. Nhiều loại thuốc thế hệ mới như thuốc điều trị đích, thuốc miễn dịch đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong điều trị, giúp kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống.

Tuy nhiên, chi phí cao khiến người bệnh không thể tiếp cận điều trị tối ưu. Thống kê cho thấy tiền thuốc luôn chiếm tỷ trọng cao nhất trong cơ cấu chi phí khám, chữa bệnh (chiếm khoảng 33%), dù đây là mức đã giảm từ mức 40-50% so với những năm trước. Do đó, đại biểu kiến nghị cập nhật danh mục thuốc kịp thời, nhất là đối với các loại thuốc điều trị ung thư, thuốc điều hòa miễn dịch thế hệ mới để giảm chi phí cho tiền túi của người dân, đảm bảo quyền lợi cho hơn 95,5 triệu người tham gia BHYT hiện nay. “Tôi cho rằng nên ưu tiên các loại thuốc có bằng chứng lâm sàng mạnh, hiệu quả đã được chứng minh rõ ràng, danh mục cần được cập nhật một cách linh hoạt, kịp thời theo tiến bộ của y học quốc tế, đồng thời gắn việc mở rộng danh mục với cơ chế đánh giá hiệu quả, trả chi phí nhằm đảm bảo việc chi trả vừa căn cơ, vừa bền vững”, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu quan điểm.