Với độ tuổi trung bình chỉ 20, Timor-Leste là một trong những quốc gia có dân số trẻ nhất thế giới. Giáo dục vốn được coi là yếu tố quan trọng để phát huy tiềm năng của thế hệ trẻ nhưng tại Timor-Leste, nhiều nơi vẫn đang phải vật lộn với tình trạng thiếu nguồn lực.
 |
| Với độ tuổi trung bình chỉ 20, Timor-Leste là một trong những quốc gia có dân số trẻ nhất thế giới. |
"Chúng tôi biết rằng, trên thế giới, khoa học và công nghệ đang tiến bộ nhanh chóng. Tuy nhiên, cơ sở vật chất của Timor-Leste vẫn chưa đầy đủ và chúng tôi phải đối mặt với nhiều khó khăn. Ví dụ, chúng tôi muốn dạy học sinh về chuyển đổi số nhưng lại không có đầy đủ máy tính và kết nối internet không ổn định. Điều đó ngay từ đầu đã là một thách thức lớn", ông Marculino Menezes Babo, Hiệu trưởng một trường PTTH, cho biết.
"Chật vật" tìm việc làm cho người dân
Hàng ngày, người lao động trẻ Timor-Leste tụ tập tại các trung tâm tuyển dụng ở Thủ đô Dili, hy vọng tìm được việc làm ở nước ngoài. Milanoza Xavier da Costa, 24 tuổi, cho biết đã nộp đơn xin việc tại Hàn Quốc từ năm 2023 nhưng đến nay vẫn đang chờ nhà tuyển dụng nhận cô: "Tôi muốn nâng cao trình độ chuyên môn, tích lũy thêm kinh nghiệm và giúp ổn định tài chính cho gia đình. Cơ hội việc làm ở Timor-Leste rất ít, tôi không còn cách nào khác ngoài tìm việc làm ở nước ngoài. Dù là công việc gì, tôi cũng sẽ nhận. Bởi một khi đã quyết định ra đi, tôi chấp nhận rủi ro và sẽ cố gắng hết sức làm việc".
Các nhà kinh tế cho rằng, Timor-Leste cần đa dạng hóa nền kinh tế một cách nhanh chóng và mở rộng các ngành công nghiệp thâm dụng lao động để tạo việc làm; đồng thời, giảm sự phụ thuộc của quốc gia này vào doanh thu từ dầu khí. Ông Joao M. Saldanha – một học giả, doanh nhân và chính trị gia, người sáng lập Đại học Joao Saldanha (Dili, Timor-Leste) phân tích: "Năng lực sản xuất trong nước của Timor-Leste có hạn, giá trị nhập khẩu chỉ bằng khoảng 2/3 tổng sản phẩm quốc nội (GDP); do đó, cần tiến nhanh vào lĩnh vực sản xuất và dịch vụ. Đó chính là cốt lõi của sự đa dạng hóa nền kinh tế mà Timor-Leste đã nói đến trong suốt 1/4 thế kỷ qua. Theo tôi, sẽ có rất nhiều cơ hội để đáp ứng thị trường nội địa trước".
Ông Romualdo Antonio Soares da Silva, Chủ tịch Cục Quản lý Sân bay và Hàng không Timor-Leste, cho biết thêm: "Trong tương lai, Timor-Leste không nên phụ thuộc quá nhiều vào các quốc gia khác. Cần phải phát triển nguồn nhân lực của mình; đồng thời, tiếp tục mở rộng hợp tác với các quốc gia tiên tiến để họ hướng dẫn và hỗ trợ".
Một khởi đầu mới
Ở Thủ đô Dili, các quán cafe hiện đại là một phần quen thuộc trong đời sống ẩm thực và giao lưu của người dân. Dili tự hào có rất nhiều quán cafe và nhà hàng phục vụ nhiều khẩu vị và phong cách khác nhau. Trong số đó có Cafe Atsabe, được thành lập bởi người đam mê cafe Mariano da Costa Alves. Sau khi nhà ở bị giải tỏa để nhường chỗ cho một dự án cơ sở hạ tầng, anh đã sử dụng số tiền bồi thường nhận được để khởi nghiệp, biến thất bại thành cơ hội: "Tôi hy vọng có thể mở rộng Cafe Atsabe ở Timor-Leste và cả bên ngoài Timor. Ngành cafe ở Timor-Leste còn nhiều dư địa phát triển. Chúng tôi đang nỗ lực hết sức để cải thiện sản xuất và chế biến, nhằm cạnh tranh trên thị trường cafe đặc sản thế giới".
Trong Ngân sách Nhà nước chung năm 2026, Chính phủ Timor-Leste đặt ra kinh phí cho Quỹ Phát triển nguồn nhân lực lên 20,6 triệu USD, tăng 3 triệu USD so với năm 2025. Dự kiến, Quỹ này sẽ hỗ trợ hơn 1.000 sinh viên, thông qua các học bổng quốc gia và quốc tế trong các lĩnh vực như kỹ thuật, y tế, nông nghiệp và hành chính công.
Nhìn về tương lai
Timor-Leste vừa chính thức gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với tư cách là thành viên thứ 11 - đây một cột mốc được coi là cơ hội để quốc gia này đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa kinh tế.
Bày tỏ vui mừng vì sự kiện này, Dionesia Agnert Soares, 24 tuổi, cho biết: "Tôi hy vọng rằng trong tương lai, sẽ có thêm nhiều việc làm được tạo ra tại Timor-Leste, để người lao động nói chung, lao động trẻ chúng tôi nói riêng, không cần phải ra nước ngoài tìm việc làm nhiều nữa".
