Tình trạng vô gia cư ở Na Uy
Na Uy có định nghĩa về người vô gia cư khá rộng. Tại quốc gia này, nhóm vô gia cư bao gồm cả người không có nơi ở cố định trong nhiều trường hợp, chứ không chỉ đơn thuần là sinh sống trên đường phố. Vì vậy, cá nhân không sở hữu nhà hoặc thuê nhà; người tạm trú với bạn bè hoặc gia đình; người sắp được xuất viện trong vòng 2 tháng tới mà không có nơi nào để cư trú… cũng được xếp vào nhóm vô gia cư.
Năm 2020, Na Uy có 3.325 người vô gia cư, chiếm 0,06% dân số cả nước - Đây là một trong những tỷ lệ vô gia cư thấp nhất châu Âu và giảm gần 50% so với năm 1996. Thành tích này được coi là một “hiện tượng” trên phạm vi quốc tế, chỉ có Phần Lan là sánh ngang.
Na Uy và các quốc gia láng giềng Scandinavia là những quốc gia tiên phong trong chính sách nhà ở xã hội. Tuy nhiên, việc so sánh khá khó khăn vì chưa có định nghĩa chung nào về tình trạng vô gia cư; đồng thời, phương pháp thống kê cũng khác nhau giữa các quốc gia.
Lập kế hoạch, thực hiện từng phần và hiệu quả
Tại Na Uy, chính sách nhà ở xã hội, cũng như các chương trình giảm thiểu tình trạng vô gia cư, là trách nhiệm chung của: Nhà nước và chính quyền địa phương; khu vực tư nhân và các Tổ chức phi chính phủ (NGO). Trong đó, Nhà nước cung cấp căn cứ pháp lý và nguồn lực tài chính, trong khi chính quyền địa phương và NGO thực hiện các chính sách. Các dịch vụ xã hội, y tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người vô gia cư.
Sự phối kết hợp này rất quan trọng trong việc giải quyết tình trạng vô gia cư, vì đa phần người thuộc nhóm này thường phải đối mặt với khó khăn, thách thức trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Cuộc khảo sát tình trạng vô gia cư đầu tiên ở Na Uy được thực hiện vào năm 1996. Kể từ đó đến nay, Na Uy triển khai 5 dự án nhằm xóa bỏ tình trạng vô gia cư.
Dự án mới nhất là Chiến lược Quốc gia về Chính sách nhà ở xã hội (2021–2024) với chủ đề Mọi người đều cần một ngôi nhà an toàn (Everyone Needs a Safe Home), cũng kết hợp tinh thần Housing First - Nhà ở là trên hết. Theo đó, Chính phủ tập trung vào 2 nhóm đối tượng đặc biệt khó khăn trên thị trường nhà ở hiện nay, đó là Trẻ em, thanh thiếu niên; Người khuyết tật.
Housing First - Nhà ở là trên hết
Triết lý đằng sau Housing First - Nhà ở là trên hết rất đơn giản: “Một nơi an toàn và ổn định để gọi là nhà và nhà là nền tảng cho mọi thứ khác”. Thật vậy, một khi đã có nhà ở, việc tìm kiếm việc làm hoặc giải quyết mọi vấn đề trong cuộc sống sẽ trở nên dễ dàng hơn nhiều.
Người thụ hưởng chính sách chỉ cần đang gặp khủng hoảng về nơi sinh sống là được ưu tiên cung cấp nhà ở, với phương châm càng nhanh càng tốt, mà không cần các điều kiện tiên quyết như phải có việc làm hay đảm bảo tinh thần minh mẫn. Việc tham gia các chương trình khác là tự nguyện. Sáng kiến này công nhận Nhà ở là một trong 4 trụ cột của phúc lợi, bên cạnh Sức khỏe - Giáo dục - Việc làm.
Đây là một điểm khác biệt đáng kể trong cách tiếp cận của Na Uy so với các quốc gia khác. Có thể nói, mọi hành động, kế hoạch và chương trình đều được thiết kế để tạo nên một nền tảng vững chắc: “Giống như một ngôi nhà, con người cần một nền móng vững chắc để phát triển và trở nên tự lập”.
Như vậy, Housing First - Nhà ở là trên hết đã chứng minh được hiệu quả trong việc tăng cường tính ổn định của nhà ở. Đồng thời, là một cách tiếp cận hiệu quả để chấm dứt tình trạng vô gia cư. Sau khi “an cư”, người thụ hưởng chính sách sẽ nhận được một số dịch vụ hỗ trợ về y tế (chăm sóc sức khỏe, chăm sóc sức khỏe tâm thần, điều trị lạm dụng chất gây nghiện…) và sinh kế (đào tạo nghề, giới thiệu việc làm). Qua đó, có nền tảng để giải quyết các vấn đề khác và cải thiện chất lượng cuộc sống nói chung.
Tùng Anh (Theo CNA)
