Liên minh châu Âu (EU) đang phải đối mặt với áp lực tài chính do già hóa dân số; tăng trưởng kinh tế ỳ ạch và chi phí lương hưu tăng cao, khiến chính sách nhập cư liên quan đến việc làm ngày càng được quan tâm.
EU là một liên minh kinh tế và chính trị bao gồm 27 quốc gia thành viên ở châu Âu, được thành lập theo Hiệp ước Maastricht năm 1993, với mục tiêu ‘cung cấp hòa bình, hợp tác, thịnh vượng và liên kết giữa các quốc gia'. EU có một thị trường nội bộ chung, sử dụng đồng tiền chung là đồng Euro (cho các thành viên tham gia) và có các thể chế như Ủy ban châu Âu (EC), Nghị viện châu Âu (EP) và Hội đồng Liên minh châu Âu để quản lý các chính sách chung.
Dân số EU đang già hóa ngày càng nhanh chóng, với tỷ lệ phụ thuộc và tỷ lệ người cao tuổi trong tổng dân số đang tăng lên trên khắp lục địa. Hơn 1/5 dân số của khu vực này hiện hơn 65 tuổi; dự báo, con số này sẽ chiếm 1/3 dân số EU vào năm 2050. Mặc dù dự báo tổng thể về mức tăng chi tiêu công liên quan đến người cao tuổi ở EU vẫn trong khả năng kiểm soát, song có sự khác biệt đáng kể giữa các quốc gia thành viên.
Dân số EU đang già hóa ngày càng nhanh chóng
Tốc độ tăng trưởng kinh tế tiềm năng của EU được dự báo sẽ giảm, do lực lượng lao động và năng suất lao động suy giảm, làm gia tăng những thách thức tài khóa do dân số già như: Gia tăng áp lực lên hệ thống lương hưu và trợ cấp xã hội; tăng chi phí chăm sóc sức khỏe; suy giảm lực lượng lao động dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách; tăng gánh nặng nợ công, đòi hỏi các quốc gia phải cải cách hệ thống phúc lợi xã hội, quản lý tài chính công hiệu quả và có chính sách ứng phó toàn diện để đảm bảo sự bền vững tài chính trong tương lai.
Tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa đặt ra mối lo về thiếu hụt trầm trọng nhân lực, trong đó, khả năng tỷ lệ sinh thấp khiến EU phải duy trì mức di cư ròng tăng trưởng dương liên tục - hay nói cách khác, mở cửa đón nhận lao động nhập cư gần như trở thành con đường duy nhất để giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế của quá trình già hóa dân số của châu lục này.
“Điều quan trọng về mặt kinh tế đối với các quốc gia EU là đảm bảo việc di cư nội khối mang lại đóng góp ròng tích cực cho tài chính công. Bài học từ một số quốc gia thành viên cho thấy, cần tăng tỷ trọng người di cư diện việc làm/xuất khẩu động trong tổng người di cư và giảm tỷ trọng người di cư diện tị nạn, đoàn tụ gia đình" - một chuyên gia về dân số và nhân khẩu học cho biết.
Hệ thống hưu trí công tại các quốc gia EU khác biệt về tuổi nghỉ hưu, tỷ lệ thụ hưởng và tuổi thọ trung bình (yếu tố này quy định số năm hưởng lương hưu của mỗi người tham gia). Nhìn chung, thế hệ bùng nổ dân số sắp nghỉ hưu ở EU được dự báo sẽ có tuổi thọ cao hơn cha mẹ hoặc con cái của họ - việc tuổi thọ trung bình khác nhau giữa các nhóm thu nhập khiến việc tăng tuổi nghỉ hưu trung bình ở nhiều quốc gia EU trở nên phức tạp trong tương lai gần. Thêm vào đó, già hóa dân số sẽ gây áp lực lên nguồn cung nhân viên chăm sóc dài hạn, trong khi khả năng thay thế bằng robot bị hạn chế.
Tùng Anh (Theo Bruegel)
